Overstappen op ledverlichting, kan dat zomaar? In verreweg de meeste gevallen wel. Om te weten hoe het precies zit, interviewden we Henk Nico van den Berg van het gelijknamige adviesbureau voor energie en klimaat uit Zwolle. “Het is voor mij een sport om zoveel mogelijk energie te besparen. En die drive herken ik bij steeds meer mensen.”
Waarom zou je overstappen op ledverlichting?
“Voor mij is het een financiële afweging. Afhankelijk van het aantal uren dat je de ledlamp gebruikt, verdien je de aanschaf binnen een half jaar tot een jaar terug. En daarna bespaar je alleen maar. Met led wordt je elektriciteitsverbruik lager en de energienota dus ook.
Daarnaast gaat een ledlamp veel langer mee dan andere lampen. Waar een gloeilamp 1.000 uur meegaat en een halogeenlamp 2.000 uur, kan een ledlamp wel 15.000 tot 20.000 uur mee. Mits je de juiste kwaliteit hebt en het juiste armatuur. Je kunt een keer pech hebben.”
Hoe komt het dat ledlampen zoveel energiezuiniger zijn dan bijvoorbeeld gloei- en spaarlampen?
“LED is een totaal andere manier van licht opwekken die minder energie vraagt. Bij gloeilampen verhit een elektrische stroom een gloeidraad. Een spaarlamp is eigenlijk een mini TL-lampje, die werkt op basis van fluorescentie: Er ontstaat licht als gevolg van chemische reacties. LED staat voor Light Emitting Diode, oftewel een soort halfgeleider die licht gaat uitstralen als er spanning op komt. Het is een wat technisch verhaal, maar het komt er dus op neer dat je bij LED veel minder energie nodig hebt om licht op te wekken.“
Zou iedereen nu direct zijn oude lampen moeten vervangen?
“Ik zou zeggen, maak eerst de oude lamp op en koop dan een ledlamp als vervanger. Dat is wel zo duurzaam als je kijkt naar het grondstofverbruik. Ook daar hebben we een bepaalde verantwoordelijkheid, los van energieverbruik.”
Kun je altijd zomaar een bestaande lamp vervangen door led?
“Meestal wel. Er zijn twee beperkende factoren. De eerste is als je een dimmer gebruikt. In 90% van de gevallen werkt dat niet samen met LED. De afweging is om ‘m er tussenuit te halen, of door ‘m te vervangen door een led-dimmer. De kosten daarvoor liggen globaal tussen de € 10 – € 60, en daar komen eventueel nog installatiekosten bij.
De tweede beperkende factor is de warmteafvoer in een armatuur. Ik heb bij 1 armatuur, die boven de tafel, gehad dat meerdere ledlampen binnen een half jaar stuk gingen. Blijkbaar is er bij dat armatuur onvoldoende ruimte om lucht langs de schroeffitting te laten gaan. Dan brandt de ledlamp door.
Het opvallende is dat het elke keer ging om een ledlamp met zogenaamde filament ledjes, die herken je aan een geel-oranje stripje. Die geven heel mooi licht en zijn superzuinig in verbruik. Toen ik overstapte op een lampje van de Action had ik het probleem niet meer. Het licht is wat minder fraai, maar blijkbaar is de lamp beter bestand tegen de situatie.”
Hoe kies je je een ledlamp?
“Het begint met de keuze voor de juiste fitting. Vervang je een gloeilamp, dan kies je een schroeffitting. E14 is kleine fitting, E27 is een normale fitting. Had je eerst halogeen, dan kies je een bajonetfitting GU10. Je kunt ook een MR16 steekfitting vervangen (vervang dan wel de 12V transformator door een led-driver). En ter vervanging van TL-buizen, zijn er led-buizen op de markt.Er zijn trouwens ook nog lampen met ingebouwde reflector. Die zie je bijvoorbeeld in plafondlampen met twee of drie van die klokvormige armatuurtjes. Daar gaan R63 of R80 spiegelreflector ledlampen in. Dat zijn bijna altijd E27 fittingen.”
Wat komt er na de fitting?
“Daarnaast moet je goed op de afmeting van de lamp letten. Ledlampen zijn vaak net iets groter dan de gloeilamp uitvoering, vooral als het om een ‘peertje’ gaat. Daardoor kunnen ze wat buiten je armatuur uitsteken. Niet fraai en het maakt de lamp kwetsbaar.”
En wat is stap 3?
Dan moet je nadenken over de hoeveelheid licht die een lamp uitstraalt. Die wordt uitgedrukt in lumen. Voor boven de eettafel kies je een ledlamp van bijvoorbeeld 500-700 lumen. Op de verpakking staat vaak een vergelijkingstabel: Een 15 Watt gloeilamp, levert ca. 100 lumen. Dan heb je voldoende aan een ledlamp van 2 Watt.
Hoe zit het met de kleur?
“Een lamp heeft een bepaalde warmtegraad en dat geldt ook voor een ledlamp. Die warmtegraad doet iets met jouw beleving. Wil je werkverlichting voor boven je bureau? Ga dan voor een lichtkleur van 4.000 Kelvin of hoger. Wil je sfeer boven de tafel? Dan is 3.000 Kelvin aan te raden. Met 2.000-2.200 Kelvin krijg je de sfeer van kaarsverlichting.
Op verpakking staat bovendien de CRI of RA-waarde. Dat is een index die weergeeft hoe goed een lichtbron in staat is natuurgetrouw de kleuren van verlichte objecten weer te geven. Een hoge waarde staat voor een betere kleurweergave. Voor een heel realistische kleurweergave kies je liefst 95 of hoger. Die lampen zijn vaak wel duurder. Voor een gewone huis-, tuin-, en keukenlamp is een RA-waarde van 80 ook prima.”
Zijn er nog meer dingen waar je rekening mee moet houden?
Om een ledlamp te dimmen, heb je een speciale led-dimmer nodig. Daarvoor moet de bestaande dimmer meestal vervangen worden. Ook moet de ledlamp zelf geschikt zijn om te kunnen dimmen. Dit brengt wel extra kosten met zich mee, die de besparing van de ledlamp teniet kunnen doen. Overweeg dus eerst of je echt een dimmer wel echt nodig hebt.
Wanneer weet je of je kwaliteit in huis haalt?
Dat is lastig te zeggen. Ik heb gerenommeerde merken in huis gehad, die soms toch tegenvielen. En andersom heb ik goedkope lampen in huis die het prima volhouden. Je merkt dan vaak wel verschil in de lichtkleur. Maar ik zou me dus eerder door de prijs laten leiden, dan door het merk. Dat geeft van tevoren geen harde garantie.
Ontvang 75 euro terug op de aanschaf van ledlampen
Met de energiebesparingsactie van Dorpen van Morgen kun je heel eenvoudig 75 euro terugvragen op energiebesparende maatrelen. Dus ook op ledlampen. Lees hier hoe het werkt.
Infographic ledverlichting
Hoe kies je in 5 stappen de meest passende ledlamp? Download nu onze infographic over ledverlichting.
