Ongemerkt hebben de bijen en de eikenprocessierupsen biodiversiteit eindelijk goed op de kaart gezet. Maar wat houdt biodiversiteit in? Een begrip dat steeds vaker voorbij komt.
Biodiversiteit is de verscheidenheid van de verschillende soorten planten, dieren, micro-organismen en schimmels. Het sterk verminderen van de bijen en de explosieve groei van de rupsen benadrukken het belang van balans in de natuur. Onder natuur verstaan we meer dan de officiële natuurgebieden; naast de weilanden en het bouwland behoren ook de bermen, het publieke groen en onze eigen tuin tot de natuur. De toename van schadelijke stoffen, waardoor de natuurlijke vijanden afnemen, verklaart grotendeels de disbalans in de natuur.
Balans herstellen
De natuur kan wel een beetje hulp gebruiken om de balans te herstellen. Voor de gemeente Dalfsen was dit de aanleiding om meer aandacht te geven aan biodiversiteit. “We hebben door al onze bemoeienissen het evenwicht duidelijk verstoord. Dat proberen we nu te keren en daar werken we aan”, aldus wethouder Ruud van Leeuwen, die als bioloog sterk betrokken is bij dit onderwerp. Natuurlijk was men er al mee bezig, zo werd in 2016 in de gemeenteraad een motie “Bestuivers” aangenomen om aandacht te vragen voor de achteruitgang van de bijenpopulaties. Er kwam geld beschikbaar om de bijen te steunen. Bij het project rond de Jagtlusterallee werd ook versterking van de biodiversiteit meegenomen. Dit “ecologische bermbeheer” levert prachtige en diverse bermen op, waar ook de fietsers en de wandelaars optimaal van kunnen genieten. Op dit moment is men bezig de aanpak te verankeren in het beleid. Er is een visie opgesteld die de instemming van de gemeenteraad heeft gekregen, zodat men verder kan met het uitwerken van het beleid. Uiteindelijk mondt dit uit in een uitvoeringsprogramma, waarin tal van projecten zullen worden opgenomen. In de gemeente is veel openbaar groen, dat gebruikt kan worden voor het versterken van de biodiversiteit. Zowel de bermen, maar ook plantsoenen en speelveldjes. Ondertussen is men ook bezig met een inventarisatie van de aanwezige soorten en van de kansen om de biodiversiteit te versterken. Dalfsen is een soortenrijke gemeente, maar een aantal soorten kunnen wel een beetje hulp gebruiken.
De bermen aan de Dommelerdijk tussen weg en fietspad zijn een mooi voorbeeld van de mogelijkheden om de biodiversiteit te versterken. Tussen Oud- en Nieuwleusen is door een aan gepast maaibeleid een veelkleurig lint van allerlei bloeiende bloemen ontstaan.
“Wat”, “waar” en “wanneer”
Dit zijn belangrijke vragen om de beschikbare middelen in te zetten. Afhankelijk van de plek en van het tijdstip worden beslissingen, zoals wel of niet maaien, genomen. Daarbij wordt uiteraard rekening gehouden met de verkeersveiligheid en andere belangen. Soms maait men daarom slechts een deel van de berm, zodat in de overgebleven vegetatie de natuur zijn gang kan gaan. Men spreekt van “insectvriendelijk maaien”.
“Laten weten waar we mee bezig zijn”
Bij het opstellen van het beleidsplan wil de gemeente zoveel mogelijk de inwoners betrekken en informeren, zodat het beleid breed gedragen wordt. Een belangrijk aspect hierbij is het uitleggen waarom men iets wel of juist niet doet. “Laten weten waar we mee bezig zijn”, aldus Bertus Meijer, wijkuitvoerder Buitengebied en Sportvelden. Veel mensen zijn gewend aan strakke bermen en ervaren de nieuwe situatie, waarbij minder gemaaid wordt, als rommelig. Maar als duidelijk wordt gemaakt waarom het maaiproces wordt aangepast neemt de waardering toe. In die schijnbaar rommelige bermen groeien veel verschillende planten en daardoor komen er ook meer insecten, die hun eitjes tussen de planten leggen. Hier profiteren de vogels weer van en die zijn op hun beurt weer een belangrijk wapen tegen de overlast van de processierups. Verder kan ook duidelijk gemaakt worden welke nadelige gevolgen het dumpen van tuinafval in de bermen heeft. “We nemen alle tijd om alles uit te leggen”, aldus Bas van Os, de ‘groene’ ambtenaar van de gemeente Dalfsen. “Na de zomer gaan we hiermee aan de slag.” Bertus Meijer vult aan: “Het is een jaarlijkse cyclus, maar ook een proces van jaren. In de winter gaan we bijvoorbeeld op verschillende plaatsen ‘ruigte’ creëren, waarin de eitjes van insecten kunnen overwinteren.” En daar komen de begrippen “wat”, “waar” en “wanneer” weer om de hoek kijken.
Bewoners betrekken
Ook wil de gemeente de betrokkenheid van de bewoners bij het openbare groen versterken. Op een aantal plaatsen in de gemeente zijn op initiatief van en samen met de aanwonenden bermen aangepakt. In het buurtschap Hessum heeft de buitendienst de bermen afgeplagd en ingezaaid met inheemse planten. Zo blijkt dat de gemeente zeer positief staat tegenover deze initiatieven. Groen Gebogen uit het dorp Dalfsen en Nieuwleusen Synergie hebben al een actieve werkgroep die zich met biodiversiteit bezighoudt.
Maar het gaat niet alleen om het openbare groen, want inwoners kunnen ook in hun eigen tuin helpen met het versterken van de biodiversiteit. Door voor minder stenen en meer (bij voorkeur inheemse) planten te kiezen. Alle kleine beetjes helpen!
